657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre bazı durumlarda aday memur olarak göreve başlama zorunluluğu olmadan, doğrudan asli memurluk statüsüne atanabilen dört grup bulunmaktadır. Bu gruplar şunlardır:
1. Öğretim Elemanları
Üniversitelerde görev yapan profesör, doçent ve yardımcı doçentler gibi öğretim elemanları, kamu kurumlarında göreve başladıklarında doğrudan asli memurluğa atanırlar. Bu kişiler, akademik unvanlarından dolayı adaylık sürecine tabi tutulmazlar.
2. Devlet Memurluğuna Yeniden Atananlar
Daha önce memuriyet yapmış, istifa etmiş veya çeşitli nedenlerle görevden ayrılmış olanlar, memuriyete geri döndüklerinde aday memurluk sürecinden muaf tutulurlar. Yani, bu kişiler doğrudan asli memurluğa atanabilirler.
3. Açıktan Atananlar
Kamu görevlisi olma hakkına sahip olmayan özel statüde çalışan bazı personeller, kamuya atandıklarında da aday memurluk süreci yaşamadan doğrudan asli memurluk statüsüne atanabilirler. Özellikle kamu kurumlarında ihtiyaç duyulan uzman personeller bu gruba dahil olabilir.
4. Kamu Kuruluşlarında Belirli Süre Görev Yapmış Olanlar
Belirli süreyle kamu kurumlarında sözleşmeli olarak çalışanlar, eğer belirli bir süre çalışmış ve sonrasında kadrolu memur statüsüne geçmişlerse adaylık sürecine tabi tutulmadan doğrudan asli memurluk görevine atanırlar.
Bu dört grup, genel adaylık şartlarından muaf tutularak doğrudan asli memur olarak atanabilen kişiler arasında yer alır.
Asli memurluk nedir?
Asli memurluk, bir kamu görevlisinin adaylık sürecini başarıyla tamamlayıp, devlet memurluğuna kalıcı ve tam yetkili olarak atanması anlamına gelir. Türkiye’de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, devlet memuru olmak isteyen bireyler önce aday memur olarak atanır ve belli bir deneme sürecinden geçerler. Adaylık sürecini başarıyla tamamlayan memurlar, asli memurluk statüsüne geçerler.
Asli memurluk, şu özellikleriyle öne çıkar:
1. Tam Yetki
Asli memurlar, adaylık sürecindeki kısıtlamalardan muaf olur ve tüm haklarına kavuşur. Bu, atandıkları pozisyonda tam yetkili olarak görev yapabilecekleri anlamına gelir.
2. İş Güvencesi
Aday memurlara kıyasla, asli memurların görevde kalma güvenceleri daha yüksektir. Görevlerine son verilmesi veya disiplin cezası almaları, sadece kanunda belirtilen ciddi gerekçelere dayanarak mümkündür.
3. Adaylık Sürecinin Tamamlanması
Aday memurlar genellikle 1-2 yıl süren bir deneme sürecine tabi tutulurlar. Bu süreçte, mesleki yeterliliklerini göstermek ve devlet memuru olma niteliğine sahip olup olmadıklarını kanıtlamak zorundadırlar. Adaylık sürecini başarıyla tamamlayanlar asli memurluğa geçerler.
4. Atama ve Disiplin Süreçleri
Asli memurlar, atama, terfi, disiplin işlemleri ve diğer resmi süreçler bakımından daha kalıcı bir statüde bulunur. Aday memurlara göre daha geniş hak ve yetkilere sahiptirler.
5. Görevde Yükselme Hakkı
Asli memurlar, çeşitli sınavlar ve değerlendirmeler sonucunda görevlerinde yükselme hakkına sahiptirler. Aday memurlar ise bu tür terfi haklarından mahrumdur.
Sonuç olarak, asli memurluk, devlet memuriyetinde tam anlamıyla yetkilendirilmiş, güvenceye alınmış ve mesleki olarak yükselmeye hak kazanan bir statüyü ifade eder.
